De Schotse zanger en componist John Martyn viert dit jaar zijn twintigjarig bestaan als muzikant. Ter viering van dit feit verscheen onlangs zijn zestiende elpee Piece By Piece, wederom een hoogtepunt in zijn al bewonderenswaardige carrière. Komende week doet Martyn een aantal Nederlandse concertpodia aan.

Als in het Veronica-programma Countdown de concertagenda wordt gepresenteerd, wordt John Martyn niet genoemd. Dit is typerend voor een omroep als Veronica. Aan artiesten die nooit in de hitparade hebben gestaan (zoals Martyn), wordt eenvoudig geen aandacht besteed. Hier wordt de hitparade gehanteerd als normbepalend instrument. De als eenheidsworst uitgezonden muziekprogramma's van Veronica en andere omroepen geven maar weer eens aan hoe denigrerend er in deze kringen met popmuziek wordt omgegaan. Popmuziek als wegwerpprodukt, als economisch middel waar geld mee wordt verdiend. Een produkt dat zijn waarde ontleent aan zijn verkoopbaarheid. In het verlengde hiervan ligt de gedachte dat zuiver op artistieke, niet-commerciële gronden gebaseerde popmuziek derhalve niet interessant is.

De Schotse zanger-componist John Martyn maakt muziek die tot deze laatste categorie behoort. Hij is vergelijkbaar met een artiest als Peter Hammill. Wat zij gemeen hebben is een constant zoeken naar nieuwe mogelijkheden, het experimenteren met muzikale stromingen om zo tot een geheel eigen stijl te komen. Het zijn muzikanten die niet op hun lauweren zijn gaan rusten, maar zich steeds blijven ontwikkelen. Daarom konden ze in 1976, toen de punkrage de muziekwereld op z'n kop zette, hun artistieke relevantie behouden en kunnen ze zelfs nu nog gerekend worden tot de avantgarde-stroming binnen de popmuziek.

John Martyn is in het midden van de jaren zestig begonnen als folkmuzikant. Alleen gewapend met zijn gitaar en zijn hees getimbreerde stem bouwde hij al snel een reputatie op binnen het folkcircuit. Dat leverde hem een platencontract op bij het in zwarte reggaebandjes gespecialiseerde Island label. Martyn is dan de eerste blanke artiest die bij Island onder contract komt.

Vanaf dat moment experimenteerde Martyn onder invloed van stromingen uit de jazz en de Oosterse muziek met zijn vocale en instrumentale mogelijkheden. Vooral door het gebruik van Oosterse elementen, zoals het vaak herhalen van een bepaald thema, ademt zijn muziek een mystieke sfeer uit die sterk hypnotiserend werkt. In 1975¹ maakte hij met One World zijn artistieke hoogtepunt. Hij werkte toen al veel samen met ex-Pentangle bassist Danny Thompson. Deze virtuoos op de akoestische bas was als geen ander in staat om Martyns breed uitgesponnen spel te volgen.

Vanaf die tijd begon Martyn meer electrische popmuziek te maken. Maar het best blijft hij toch in de verstilde jazzy ballades waarin de nevels van de Schotse Hooglanden aan je voorbij lijken te trekken. Dit illustreert vooral de plaat Grace And Danger uit 1980, geproduceerd door Phil Collins.

Niet alleen op het vinyl openbaart Martyn zijn muzikale kunnen, ook op het toneel staat hij zijn mannetje. Hij is een rasechte Bühnepersoonlijkheid. Dit bleek tijdens zijn vorig jaar gehouden tournee samen met keyboardspeler Foster Paterson. Het was de bedoeling dat Martyn ook op het vorig jaar oktober gehouden Pandora's Music Box² zou verschijnen, maar dit ging om onduidelijke redenen niet door. Hij zou daar als oude rot in het vak zeker niet hebben misstaan tussen al die jonge muzikanten.

Zaterdag 29 maart zal John Martyn in Paradiso in Amsterdam vergezeld worden door een driemansformatie waaronder de al eerder genoemde Foster Paterson. Martyn is verder nog te zien in 't Patronaat, Haarlem (30/3), en in de Arena, Rotterdam (31/3).

Frank van de Poll

sitenotes:
De Waarheid was the newspaper of the Dutch communist party. This story was published Friday 28 March 1986.
¹ One World surfaced 4 November 1977.
² Indeed John was scheduled to appear in the Rotterdam Doelen for 11 October 1985 and indeed the gig was cancelled.